Το θρησκευόμενο παιδί που ξεκίνησε από το Μπουένος Άιρες, έγινε ο πρώτος Ποντίφικας από τη Λατινική Αμερική και αναμόρφωσε την Καθολική Εκκλησία.
«Όταν αρρώστησα σοβαρά στα 21 μου, είχα την πρώτη μου εμπειρία του ορίου, του πόνου και της μοναξιάς. Άλλαξε τον τρόπο που έβλεπα τη ζωή. Για μήνες, δεν ήξερα ποιος ήμουν ή αν θα ζούσα ή θα πέθαινα».
Αυτά έγραψε ο Πάπας Φραγκίσκος σε άρθρο του στους New York Times, τον δύσκολο Νοέμβριο του 2020, εν μέσω της ζοφερής περιόδου που βίωσε η ανθρωπότητα, λόγω της πανδημίας του Covid-19.
Σε ένα νοητό ταξίδι στο παρελθόν, ο χρόνος σταματά απότομα έξω από την Basílica de San José de Flores, λίγα τετράγωνα μακριά από τη λαϊκή συνοικία που βρίσκεται το πατρικό σπίτι του, στην πατρίδα του, το Μπουένος Άιρες. Αυτή είναι η εκκλησία όπου, όπως είπε κάποτε ο ίδιος, ένιωσε για πρώτη φορά την ανάγκη να στραφεί στην ιεροσύνη.
«Θυμάμαι την ημερομηνία: Ήταν 13 Αυγούστου 1957. Με πήγε σε ένα νοσοκομείο από έναν νομάρχη που συνειδητοποίησε ότι η δική μου δεν ήταν το είδος της γρίπης που αντιμετωπίζετε με ασπιρίνη. Αμέσως μου έβγαλαν ενάμιση λίτρο νερό από τους πνεύμονες και έμεινα εκεί παλεύοντας για τη ζωή μου».
Η σοβαρή του ασθένεια, του κόστισε, γι’ αυτό η σκέψη να ενταχθεί στους Ιησουίτες την επόμενη χρονιά, ήταν μονόδρομος. Μερικά χρόνια αργότερα, στις 13 Δεκεμβρίου 1969, ο κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, γιος Ιταλών μεταναστών, χειροτονείται ιερέας με το θρησκευτικό τάγμα των Ιησουιτών, του οποίου θα ηγείτο ως ανώτερος της επαρχίας της Αργεντινής.
Το 1969 ήταν μονάχα η αρχή, καθώς στη ζωή του Πάπα Φραγκίσκου υπήρξαν πολλές ημερομηνίες – ορόσημα. Ήταν οι προσωπικές αναστάσεις του, αλλά οι στιγμές στον χρόνο, που αν και δεν ήταν τόσο κρίσιμες για τη ζωή του, ήταν για το σύνολο της κοινωνίας.
Το έργο του «Ποντίφικα των φτωχών»
Όταν εξελέγη Πάπας το 2013, δήλωσε στην πρώτη του ομιλία ότι είχε επιλέξει το όνομα Φραγκίσκος, προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης (1182-1226), καθώς ανησυχούσε ιδιαίτερα για την ευημερία των φτωχών. Από τους πρώτους κι’ όλας μήνες, συγκρούστηκε με παραδοσιακούς και συντηρητικούς, ακολουθούσε μια πολιτική κόντρα σε όσους επιλέγουν να στρέφουν το βλέμμα πέρα από τα κρίσιμα ζητήματα, προτίμησε να προτάξει μια πιο φιλόξενη στάση.
Προσέγγισε για πρώτη φορά τους μετανάστες, τους πρόσφυγες και την LGBTQ+ κοινότητα. Αυτό αποτέλεσε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα κατά τη διάρκεια της θητείας του και πυροδότησε έντονες αντιδράσεις, οι οποίες κορυφώθηκαν, με την επιλογή του, να επιτρέπει στους ιερείς να ευλογούν και να παντρεύουν ομοφυλόφιλα ζευγάρια.
Ζήτησε να σταματήσουν οι πόλεμοι, φιλοξένησε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους προέδρους για ειρηνευτικές προσευχές στους κήπους του Βατικανού. Τον τελευταίο καιρό χρόνο και ιδιαίτερα μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, ο Πάπας βρισκόταν σε διαρκή επικοινωνία με τη Γάζα, λαμβάνοντας ενημέρωση για την κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο θύλακας και ιδιαίτερα οι χριστιανικοί πληθυσμοί του.
Δεν δίστασε μάλιστα να προτείνει τη διεξαγωγή διεθνούς έρευνας, ώστε να διαπιστωθεί αν οι επιθετικές ενέργειες του Ισραήλ συνιστούν γενοκτονία εναντίον του παλαιστινιακού λάου.
Επέκρινε τους ισχυρούς για τον ρόλο τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή, χαρακτηρίζοντάς την ως ένα επείγον ζήτημα. Το 2015, έγραψε την πρώτη παπική εγκύκλιο για το περιβάλλον, ένα εκτεταμένο κάλεσμα για δράση. Είχε αναγνωρίσει την κλιματική αλλαγή ως κοινωνική και ως περιβαλλοντική κρίση, τονίζοντας ότι τις μεγαλύτερες συνέπειές της, τις επωμίζονται οι φτωχοί του κόσμου.
Οι θέσεις του ήταν του ήταν τόσο επιδραστικές, που το ίδιο έτος, όταν 195 έθνη συμφώνησαν στη Συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού, το παγκόσμιο σύμφωνο κατά της κλιματικής αλλαγής, παγκόσμιοι ηγέτες έκαναν ειδική αναφορά στα λόγια του Πάπα κατά τις ομιλίες τους στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών.
Δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του
Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν επέστρεψε ποτέ στην Αργεντινή αφότου έγινε ποντίφικας. Το γεγονός αυτό είχε προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια και αντιδράσεις. Πολλοί συμπατριώτες του δεν καταλάβαιναν αυτή του τη στάση, καθώς τα τελευταία χρόνια, η Αργεντινή βυθίστηκε σε βαθιά οικονομική κρίση, σημειώνοντας πληθωρισμό σχεδόν 300% και υψηλά ποσοστά φτώχειας.
Ο Αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, Χόρχε Ιγνάσιο Γκαρσία Κουέρβα, είπε γι’ αυτό πως κόστισε στους Αργεντινούς και πως η ενορία του ένιωθε «ορφανή από έναν πατέρα που αγαπούσε βαθιά τη χώρα του και έπρεπε να μάθει να γίνεται πατέρας όλου του κόσμου».
Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό πως ο Πάπας Φραγκίσκος, κατά τη διάρκεια των 12 ετών της θητείας του, επισκέφθηκε 4 από τις 5 γειτονικές χώρες της Αργεντινής, αλλά ποτέ την ίδια τη χώρα του. Το γεγονός ότι δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του ήταν «σημάδι της απόλυτης αφοσίωσής του σε ολόκληρη την Εκκλησία, όχι μόνο στον λαό και τη χώρα του», είπε η μοναχή Ελενίρ Ραμασόλ στο BBC Mundo κατά τη διάρκεια αγρυπνίας στον καθεδρικό ναό του Μπουένος Άιρες την ημέρα του θανάτου του Πάπα.
Όταν τον Σεπτέμβρη του 2024, ερωτήθηκε για πιθανή επίσκεψη, ο Φραγκίσκος απάντησε όπως πάντα αόριστα: «Θα ήθελα να πάω. Είναι ο λαός μου, αλλά δεν έχει προγραμματιστεί ακόμα. Πρέπει να διευθετηθούν πρώτα κάποια πράγματα».
«Το μυθιστόρημα μιας ζωής»
Η αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου γραφόταν τα τελευταία έξι χρόνια, με αφετηρία το 2019. Μια σειρά από ντοκουμέντα με άγνωστες πτυχές του βίου του, που εκκινούν από από τη μετανάστευση των Ιταλών προγόνων του στη Λατινική Αμερική και φτάνουν ως τις θέσεις του, για τα κοινωνικά ζητήματα που απασχολούσαν μέχρι το τέλος.
Όπως γράφει στο τέλος της σε ένα σύντομο σημείωμα ο συμπράττων συγγραφέας Κάρλο Μούσο, η αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου θα έπρεπε να κυκλοφορήσει μετά τον θάνατο του, ως παρακαταθήκη. Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν απρόσμενα. Ο Πάπας αποφάσισε να πράξει διαφορετικά, επιθυμώντας να κοινοποιήσει όσο ζούσε, το δικό του «μυθιστόρημα ζωής».
«Οι απαιτήσεις της εποχής μας τον έκαναν να πάρει την απόφαση να διαδώσει τώρα αυτή τη σπάνια κληρονομιά» καταλήγει ο συγγραφέας. Η αυτοβιογραφία του με τίτλο «Ελπίδα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση της Άννας Παπασταύρου και αποτελεί ένα μοναδικό αρχείο που έχει καταγραφεί για τη ζωή του εκλιπόντος Ποντίφικα.
Ο επίλογός του
Ο επίλογος του Πάπα Φραγκίσκου γράφτηκε στις 21 Απριλίου 2025, μερικές ώρες αφού ευλόγησε τους πιστούς που είχαν συγκεντρωθεί για τη λειτουργία του Πάσχα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Έφυγε σε ηλικία 88 ετών, τη «Δευτέρα του Πάσχα» ή αλλιώς τη «Δευτέρα του Αγγέλου», όπως αποκαλείται στις ρωμαιοκαθολικές χώρες. Πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο και μη αναστρέψιμη καρδιακή ανεπάρκεια, ανέφερε ο γιατρός του Βατικανού στο πιστοποιητικό θανάτου του.
Στη διαθήκη του, που δημοσιοποιήθηκε από το Βατικανό, ο Φραγκίσκος επιβεβαίωσε ότι η τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί στη Βασιλική Σάντα Μαρία Ματζιόρε της Ρώμης και όχι στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, εντός του Βατικανού, όπως οι προκάτοχοί του.
Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι ο Φραγκίσκος επιθυμούσε να ταφεί «στο έδαφος, χωρίς κάποιον ιδιαίτερο διάκοσμο» αλλά μόνο με το όνομά του, γραμμένο στα λατινικά, Franciscus. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο ποντίφικας είχε φροντίσει να καλυφθούν τα έξοδα της κηδείας του από έναν ανώνυμο δωρητή.
Με φόντο τα παραπάνω, τα πεπραγμένα και τα μη, όσα τον κατηγόρησαν και όσα επέλεξε να προτάξει, η ιστορία θα κρίνει τον Πάπα Φραγκίσκο, τον άνθρωπο που έφερε τις μεγαλύτερες μετατοπίσεις έως σήμερα, στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Πηγή: www.diaforetiko.gr
