Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Κινούμενα Ηχοτοπία για σχολεία ειδικής και μη αγωγής των Εκπαιδευτικών & Κοινωνικών Δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μας προσκαλεί σε έναν πρωτότυπο περίπατο. Από τα Νότια Μονοπάτια έως τον Θόλο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος, δημιουργείται μία διαδρομή που θέλει να δείξει τις αμέτρητες δυνατότητες της επικοινωνίας πέρα από τις λέξεις. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 10 Απριλίου 2025 στις 14.00 με είσοδο ελεύθερη για το κοινό.
120 μαθήτριες/μαθητές με ή χωρίς οπτική ή ακουστική βλάβη και 19 εκπαιδευτικοί από 5 Γυμνάσια-Λύκεια ειδικής και μη αγωγής της Αττικής θέλουν να παρασύρουν το κοινό σε μια συναρπαστική πολυαισθητηριακή περιπατητική διαδρομή. Ξεκινώντας από τα Νότια Μονοπάτια του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος θα συναντήσουμε μεικτές ομάδες εφήβων με ή χωρίς αναπηρία τοποθετημένες σε διαδοχικά σημεία των μονοπατιών. Οι ομάδες, στη μορφή «ενεργοποιημένων γλυπτών», θα παρουσιάσουν τις χορογραφίες που δημιούργησαν οι μαθητές μέσα από τη βιωματική εκπαιδευτική διαδικασία των Κινούμενων Ηχοτοπίων που είχε ως στόχους αφενός την ενθάρρυνση της συμμετοχής των εφήβων με αναπηρία σε καλλιτεχνικές δράσεις και την τόνωση της δημιουργικότητάς τους μέσα από την ανάπτυξη μιας μη λεκτικής επικοινωνίας, και αφετέρου την αλληλεπίδραση μέσα σε μεικτές ομάδες ατόμων με ή χωρίς αναπηρία.
Στη συνέχεια, μαθητές και κοινό θα κατευθυνθούν προς τον Θόλο, όπου θα παρακολουθήσουν μια εικαστική εγκατάσταση
από βίντεο και ηχητικό υλικό των παιδιών, εμπνευσμένο από την εμπειρία της συμμετοχής τους στα Κινούμενα Ηχοτοπία. Η παρουσίαση θα ολοκληρωθεί με μια συντονισμένη χορογραφική ενότητα με τη συμμετοχή και των 120 εφήβων.
Στο ertnews.gr και την Αγγέλα Παπαθανασίου μίλησαν οι η Γιώτα Πεκλάρη και η Βάσια Ζορμπαλή που σχεδίασαν και υλοποίησαν τη συγκεκριμένη καλλιτεχνική δράση.
Τι ακριβώς είναι τα Κινούμενα Ηχοτοπία και πώς προέκυψαν;
Τα Κινούμενα Ηχοτοπία είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που προέκυψε από την εμπειρία των συμπεριληπτικών εργαστηρίων Connecting Βody που σχεδιάζει η χορογράφος Γιώτα Πεκλάρη και την καλλιτεχνική και ερευνητική πρακτική που εφαρμόζει η χορογράφος Βάσια Ζορμπαλή διερευνώντας την υλικότητα και τα όρια του σώματος και την επιτελεστικότητα του χώρου.
Στα Κινούμενα Ηχοτοπία εξερευνούμε κινητικούς, εικαστικούς και ηχητικούς τρόπους επικοινωνίας, διαμορφώνοντας μια εξωλεκτική, διασκεδαστική και προσβάσιμη καλλιτεχνική γλώσσα για μικτές ομάδες εφήβων με ή χωρίς αισθητηριακές βλάβες. Μας απασχολούν ερωτήματα όπως: Τι σχήμα να έχει ο ήχος; Άραγε πώς ακούγεται ο κύκλος και πώς το τετράγωνο; Μπορεί το ριζόχαρτο να παίξει μουσική; Έχει ρυθμό ένα καθημερινό αντικείμενο; Μπορώ να περιγράψω το αγαπημένο μου τραγούδι με ένα κομμάτι σύρμα; Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορώ να πω την ίδια ιστορία; Αναζητώντας τις απαντήσεις μέσα από παιχνίδια κινητικά, ηχητικά και εικαστικά, αναπτύσσουμε εργαλεία επικοινωνίας που μας βοηθούν να συνδεθούμε, δημιουργώντας μια καλλιτεχνική, βιωματική εμπειρία συμπερίληψης, που δεν έχει απαραίτητα την ανάγκη διερμηνείας στην Νοηματική Γλώσσα ή την Ακουστική Περιγραφή.
Τα εργαλεία που κυρίως χρησιμοποιούμε είναι η ενσώματη/πολυαισθητηριακή εμπειρία, η κυκλική/οριζόντια διάταξη διάδρασης, άηχες και ηχηρές κινήσεις (body percussion), υλικά και η χειρωναξία και ο παλμός/ρυθμός. Από τα ρυθμικά χτυπήματα στο σώμα και τα φωνήματα μέχρι την αναπαράσταση μιας κίνησης μέσω της ψηλάφησης ενός σώματος ή ενός υλικού, οι συμμετέχουσες/οντες εξερευνούν τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους γίνονται αντιληπτά τα ερεθίσματα, και ανακαλύπτουν τη σημασία της σωματικότητας ως μέσου επικοινωνίας και διαλόγου.
Ποιοι συμμετέχουν σε αυτό το πρόγραμμα;
Συμμετέχουν 120 έφηβες και έφηβοι με ή χωρίς οπτική ή ακουστική βλάβη και 19 εκπαιδευτικοί από 5 Γυμνάσια-Λύκεια ειδικής και μη αγωγής της Αττικής. Στην ομάδα υπάρχουν κάποια παιδιά με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες και λίγα νευροδιαφορετικά.
Πώς έχουν αντιδράσει τα παιδιά που παίρνουν μέρος; Πώς ακριβώς δουλεύετε;
Ξεκινάμε πηγαίνοντας μεμονωμένα σε κάθε σχολείο και αλληλεπιδρώντας με τα παιδιά δημιουργούμε το εξωλεκτικό μας λεξιλόγιο. Έπειτα τα φέρνουμε ανά δύο σχολεία σε κοινές συναντήσεις στην Λυρική, όπου δουλεύουν σε μικρές μικτές ομάδες των 5-6 ατόμων και μέσα από απλές οδηγίες αρχίζουν να συνθέτουν το δικό τους υλικό. Στο τελευταίο στάδιο του προγράμματος φέρνουμε όλα τα σχολεία μαζί. Αρχικά τα παιδιά μοιράζονται ότι έχει προηγηθεί στις επιμέρους ομάδες, σε μεγαλύτερες των 25-30 μελών και στο τέλος συντονίζονται όλα μαζί σε μια μεγάλη ομάδα. Το αποτέλεσμα των συναντήσεων το μοιραζόμαστε με το κοινό σε ανοιχτή παρουσίαση.
Αυτή η διαδικασία προϋποθέτει την ενεργή συμμετοχή των παιδιών και τα ωθεί να βρουν τρόπους να επικοινωνήσουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα με άλλα παιδιά που όχι μόνο έρχονται από άλλα σχολεία αλλά που με κάποια δεν μοιράζονται καν την ίδια γλώσσα [ομιλούσα-νοηματική]. Όμως η λειτουργικότητα της χρήσης του σώματος, η ομαδική συνθετική προτροπή προκειμένου να μοιραστεί και να επικοινωνηθεί η γνώση αλλά και η συνύπαρξη των παιδιών σε ένα διαφορετικό, καινούργιο και πρωτότυπο πλαίσιο, έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Στην αρχή υπάρχει αμηχανία αλλά τα παιδιά πολύ σύντομα κατανοούν βιωματικά, χωρίς διδακτικό τρόπο, την σημασία της γνωριμίας και συνεργασίας τους σε μικτές ομάδες, αλληλοϋποστηρίζονται και συμπληρώνουν το ένα το άλλο. Δείχνουν να απολαμβάνουν την διαφορετικότητά τους μέσα από μια προσβάσιμη καλλιτεχνική εμπειρία, ικανή να ξεπεράσει φραγμούς επικοινωνίας και συνύπαρξης λόγω έλλειψης κοινής γλώσσας. Η συνέχεια και εξέλιξη του προγράμματος μας έδωσε την ευκαιρία εμβάθυνσης και ενίσχυσης της ομαδικότητας των παιδιών, που οργανώνοντας και συνθέτοντας τα εργαλεία του προγράμματος, δημιουργούν από κοινού, με τον δικό τους μοναδικό τρόπο μία συλλογική εμπειρία.
Τι έχετε αποκομίσει μέχρι τώρα μέσα από τη δουλειά που έχει γίνει;
Μάθαμε πως “μπορώ/δεν μπορώ” είναι μία μεταβλητή που διαμορφώνεται ανάλογα με τις συνθήκες, την πρόθεση, την πρακτική, τον χρόνο και την ανάγκη. Με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορώ να νιώσω έναν ήχο, μια κίνηση και να συντονιστώ; Τι σημαίνει είμαι ομάδα; Οι ακούοντες συντονίζονται διαφορετικά από τους Κωφούς και οι τυφλοί χορεύουν διαφορετικά από τους βλέποντες. Αυτή η συνάντηση δημιουργεί έναν συναρπαστικό “κουνημένο” ρυθμό που κάθε μέλος μπορεί να συντονίζεται με τον τρόπο του χωρίς αυτό να αποδυναμώνει ή να αποσυντονίζει την ομάδα. Το αντίθετο. Όταν αποδέχεσαι και αγκαλιάζεις αυτόν τον πλούσιο ρυθμό, ενδυναμώνεται και ενισχύεται η σύνδεση και η ενεργή συμμετοχή.
Στον χορό βγαίνουμε διαρκώς εκτός βάρους σε συνθήκες που ενεργοποιούν το σώμα και τα αντανακλαστικά μας. Αυτή η διαρκής μετακίνηση του βάρους δημιουργεί τον χορό και όσες περισσότερες φορές βρεθούμε σε αυτή την εύθραυστη θέση τόσο τα αντανακλαστικά εκπαιδεύονται να μας επαναφέρουν σε κατάσταση ισορροπίας και αρχίζουμε να απολαμβάνουμε αυτές τις μικρές ή μεγαλύτερες αιωρήσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με την συμπερίληψη. Όσο αναπτύσσεις τα αντανακλαστικά σου, τα εκφραστικά μέσα και την ενσυναίσθηση, μαθαίνεις πως να συμπεριλαμβάνεις αλλά και να συμπεριλαμβάνεσαι. Πως να απολαμβάνεις την διαφορετικότητα. Και κάποιες φορές ίσως παραπατήσεις αλλά και αυτό είναι μέσα στη διαδικασία. Αρκεί να αντιληφθείς τι σε έκανε να πέσεις και να βρεις τρόπους να εξελιχθείς μέσα από αυτό.
Πόσο σημαντική είναι η η μετάδοση συμπεριληπτικών μαθησιακών εργαλείων; Υπάρχει διάθεση από την πλευρά των δασκάλων να μάθουν περισσότερα;
Η εμπειρία της 1ης διοργάνωσης μας έδειξε πως οι εκπαιδευτικοί, ειδικής και μη αγωγής, έχουν ανάγκη να επικοινωνήσουν με τα παιδιά με όσους περισσότερους τρόπους μπορούν και διψούν για εξωλεκτικά, προσβάσιμα και συμπεριληπτικά εργαλεία. Γι΄αυτό και η 2η χρονιά των Κινούμενων Ηχοτοπίων ξεκίνησε με ένα διήμερο εντατικό εργαστήριο μόνο για τους συνοδούς/εκπαιδευτικούς των μαθητριών/των που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, που ήταν και μια πολύ καλή ευκαιρία να γνωριστούν και να αλληλεπιδράσουν. Ο στόχος μας ήταν να βιώσουν όπως οι μαθήτριες/τες τους την εμπειρία του προγράμματος χωρίς να έχουν την ευθύνη τους και να τους μεταδώσουμε όσα περισσότερα εργαλεία έχουμε, ώστε να σταθούν πρότυπο έμπνευσης για την συνέχεια. Ενδυναμώνοντας τους με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν να υποστηρίξουν τα παιδιά στις επόμενες συναντήσεις στα σχολεία και στην Λυρική, μέσα σε ένα πλαίσιο ισότιμης συνεργασίας, διαρρηγνύοντας την μονόπλευρη σχέση δασκάλου-μαθητή που κυριαρχεί μέσα σε μία σχολική δομή.
Πόσο απαραίτητη κρίνετε την ενθάρρυνση της συμμετοχής των εφήβων με αναπηρία σε καλλιτεχνικές δράσεις; Τι προσφέρει;
Είναι γεγονός πως οι έφηβες/οι με αναπηρία είναι διστακτικές/οι απέναντι σε καλλιτεχνικές δράσεις και αυτό αποδεικνύει τον διαχωρισμό που βιώνουν και την σοβαρή έλλειψη προσβάσιμων και συμπεριληπτικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Χρειάζεται πολλές φορές μεγάλη προσπάθεια για να συμμετέχουν γιατί δεν είναι συνηθισμένα. Φοβούνται πως δεν θα τα καταφέρουν και ως αποτέλεσμα θα γίνουν αντικείμενο χλευασμού από τα μη ανάπηρα παιδιά. Στα Κινούμενα Ηχοτοπία προσπαθούμε πρώτα από όλα να τα κάνουμε να νιώσουν πως υπάρχει φροντίδα και ασφάλεια, και πως δεν κινδυνεύουν. Προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε την αυτενέργεια τους και να καλλιεργήσουμε την συλλογικότητα, ενημερώνοντας και ευαισθητοποιώντας τα μη ανάπηρα παιδιά, στα ζητήματα αναπηρίας.
Όλα τα παιδιά σε αυτή την ηλικία, ανάπηρα και μη ανάπηρα, διαμορφώνουν την προσωπικότητα τους και εμείς τα προσκαλούμε σε μία συνθήκη που πρέπει να κάνουν επιλογές, να βρουν λύσεις και να αποφασίσουν με ποιό τρόπο θέλουν να (αντι)δρούν μέσα σε μία συλλογικότητα. Ένα τέτοιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα διευρύνει τους κοινωνικούς ορίζοντες συνύπαρξης ανάπηρων και μη ανάπηρων παιδιών που μελλοντικά ως ενήλικα άτομα ελπίζουμε πως θα δρούν στο ίδιο πλαίσιο, επιδιώκοντας την εδραίωση μιας πολυπολιτισμικής και πολυπαραγοντικής κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.
Τι ακριβώς παρουσιάζετε την Πέμπτη; Είναι η εκδήλωση ανοιχτή στο κοινό;
Η παρουσίαση των Κινούμενων Ηχοτοπίων είναι καθολικά προσβάσιμη και ανοιχτή στο κοινό. Πρόκειται για μια ηχοκινητική promenade που θα ξεκινήσει από τα Νότια Μονοπάτια και θα καταλήξει στον Θόλο. Μια επιτελεστική πολυαισθητηριακή περιπατητική περιπλάνηση, που θα μετακινείται μέσα από τα μονοπάτια προκειμένου να συναντήσει μικτές ομάδες παιδιών στη μορφή “ενεργοποιημένων γλυπτών” που μοιράζονται τις πρακτικές που βίωσαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος μέσα από χορογραφίες που έχουν δημιουργήσει τα ίδια. Στη συνέχεια, μαθητές και κοινό θα κατευθυνθούν στο Θόλο, προκειμένου να παρακολουθήσουν μία εικαστική εγκατάσταση από βίντεο και ηχητικό υλικό των παιδιών που καταγράφουν την εμπειρία τους στα Κινούμενα Ηχοτοπία. Η παρουσίαση θα ολοκληρωθεί με μία συντονισμένη χορογραφική ενότητα από όλα τα παιδιά μαζί (120 στο σύνολο), εμπνευσμένη από το αισθητηριακά προσβάσιμο έργο “μπ(λ)αλούν” που παρουσιάσαμε τον Απρίλιο του 2024 μαζί με συμπεριληπτική ομάδα ερμηνευτριών/ων.
Χαίρονται τα παιδιά για τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη εκδήλωση;
Τα παιδιά (και οι εκπαιδευτικοί) νιώθουν πως συμμετέχουν σε κάτι σημαντικό και ιδιαίτερο στο οποίο έχουν την δυνατότητα να εκφραστούν με ελευθερία, φροντίζοντας το ένα το άλλο και αυτό τα κάνει να ενθουσιάζονται.
Σχεδιασμός, υλοποίηση: Γιώτα Πεκλάρη, Βάσια Ζορμπαλή
Επιστημονική συνεργάτιδα: Νατάσα Χαντά-Μάρτιν
Διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα: Ανδρονίκη Ξανθοπούλου
Ημερομηνία: 10 Απριλίου 2025
Ώρα έναρξης: 14.00
Έναρξη διαδρομής: Νότια Μονοπάτια Πάρκου Σταύρος Νιάρχος
Λήξη διαδρομής: Θόλος Πάρκου Σταύρος Νιάρχος
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Είσοδος ελεύθερη για το κοινό
Oι φωτογραφίες είναι της Βαλέρια Ισάεβα.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
Πηγή: www.ertnews.gr
