Ενώ η κατανόηση του καρκίνου του ενδομητρίου εξελίσσεται συνεχώς και η έρευνα για νέες διαγνωστικές μεθόδους και θεραπείες παραμένει σε πλήρη εξέλιξη, ο Δρ. Παναγιώτης Σκλαβούνος δίνει απαντήσεις στα πιο συχνά ερωτήματα για τον καρκίνο του ενδομητρίου, με στόχο τη βελτίωση της πρόγνωσης και της ποιότητας ζωής των γυναικών που πλήττονται από τη νόσο.
Κύριε Σκλαβούνε, πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του ενδομητρίου και ποιες ηλικίες αφορά;
Ο καρκίνος του ενδομητρίου της μήτρας είναι ο συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος της πυέλου στις αναπτυγμένες χώρες. Ο καρκίνος ενδομητρίου αναπτύσσεται στον ιστό που επενδύει τη μήτρα (το μικρό, κοίλο, σε σχήμα αχλαδιού όργανο, στη λεκάνη μίας γυναίκας, μέσα στο οποίο αναπτύσσεται το έμβρυο). Οι περισσότεροι καρκίνοι του ενδομητρίου είναι αδενοκαρκινώματα (καρκίνοι που αναπτύσσονται στα κύτταρα που δημιουργούν και απελευθερώνουν βλέννα και άλλες ουσίες).
Advertisement
Στην Ευρώπη, 1 έως 2 κάθε 100 εκατό γυναίκες θα αναπτύξουν καρκίνο του ενδομητρίου σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πάνω από 88.000 γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνου του ενδομητρίου κάθε χρόνο. Είναι η έβδομη πλέον κοινή αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες της Δυτικής Ευρώπης.
Οι εκτιμήσεις της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας για τον καρκίνο της μήτρας στις Ηνωμένες Πολιτείες για το 2025 είναι οτι θα διαγνωστούν περίπου 69.120 νέες περιπτώσεις καρκίνου της μήτρας κι οτι περίπου 13.860 γυναίκες θα πεθάνουν από τη νόσου αυτή. Αυτές οι εκτιμήσεις περιλαμβάνουν τόσο τους καρκίνους του ενδομητρίου όσο και τα σαρκώματα της μήτρας. Έως και το 10% των καρκίνων της μήτρας είναι σαρκώματα, οπότε οι πραγματικοί αριθμοί για τις περιπτώσεις καρκίνου του ενδομητρίου και τους θανάτους είναι ελαφρώς χαμηλότεροι από αυτές τις εκτιμήσεις.
Ο καρκίνος του ενδομητρίου εμφανίζεται συνήθως σε γυναίκες που είναι άνω των 50 ετών και επομένως βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι τα 63 έτη (3). Οι περισσότερες περιπτώσεις διαγιγνώσκονται σε γυναίκες ηλικίας 55 έως 64 ετών. Εν τούτοις, άνω του 25% των περιπτώσεων μπορεί να εμφανιστεί και πριν από την εμμηνόπαυση.
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες και παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του ενδομητρίου;
Οι ακόλουθοι παράγοντες κινδύνουν αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου:
Η υπερπλασία του ενδομητρίου είναι μια ανώμαλη πάχυνση του ενδομητρίου (επένδυση της μήτρας). Δεν είναι καρκίνος, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του ενδομητρίου.
Το οιστρογόνο είναι μια ορμόνη που παράγεται από το σώμα. Βοηθά το σώμα να αναπτύξει και να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά του γυναικείου φύλου. Το οιστρογόνο μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη ορισμένων καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του ενδομητρίου.
Μπορεί να χορηγηθεί οιστρογόνο για να αντικαταστήσει το οιστρογόνο που δεν παράγεται πλέον από τις ωοθήκες σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ή γυναίκες των οποίων οι ωοθήκες έχουν αφαιρεθεί. Αυτό ονομάζεται θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) ή ορμονική θεραπεία (HT). Η χρήση HRT που περιέχει μόνο οιστρογόνα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου και υπερπλασίας του ενδομητρίου. Για το λόγο αυτό, η θεραπεία μόνο με οιστρογόνα συνταγογραφείται μόνο για γυναίκες που δεν έχουν μήτρα. Η HRT που περιέχει μόνο οιστρογόνα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και θρόμβων αίματος. Όταν το οιστρογόνο συνδυάζεται με την προγεστίνη (άλλη ορμόνη), ονομάζεται συνδυασμός θεραπείας αντικατάστασης οιστρογόνου-προγεστίνης. Για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η λήψη οιστρογόνων σε συνδυασμό με προγεστίνη δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
- Πρώιμη εμμηνόρροια: Η αρχή της εμμήνου ρύσεως σε νεαρή ηλικία αυξάνει τον αριθμό των ετών που το σώμα εκτίθεται σε οιστρογόνα και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου.
- Ύστερη εμμηνόπαυση: Οι γυναίκες που φθάνουν στην εμμηνόπαυση σε μεγαλύτερη ηλικία εκτίθενται σε οιστρογόνα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου.
- Μη ύπαρξη εγκυμοσύνης: Επειδή τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλότερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες που δεν έχουν ποτέ μείνει έγκυες εκτίθενται σε οιστρογόνα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τις έγκυες γυναίκες. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου.
Η ταμοξιφαίνη είναι μία από μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται εκλεκτικοί ρυθμιστές υποδοχέα οιστρογόνου ή SERMs. Η ταμοξιφαίνη δρα ως οιστρογόνο σε ορισμένους ιστούς του σώματος, όπως η μήτρα, αλλά μπλοκάρει τις επιδράσεις του οιστρογόνου σε άλλους ιστούς, όπως ο μαστός. Το Tamoxifen χρησιμοποιείται για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για τη νόσο. Ωστόσο, η χρήση ταμοξιφαίνης για περισσότερο από 2 χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου. Αυτός ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Η ραλοξιφαίνη είναι ένας SERM που χρησιμοποιείται για την πρόληψη της αδυναμίας των οστών σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Ωστόσο, δεν έχει οιστρογονικές επιδράσεις στη μήτρα και δεν έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου.
Η παχυσαρκία, η αύξηση του βάρους ως ενήλικας ή η εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου. Η παχυσαρκία σχετίζεται με άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, το επιπλέον λίπος γύρω από τη μέση, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας.
Το σύνδρομο κληρονομικής μη-πολυποδιακού oρθοκολικού καρκίνου του παχέος εντέρου (HNPCC) (επίσης γνωστό ως σύνδρομο Lynch) είναι μια κληρονομική διαταραχή που προκαλείται από αλλαγές σε ορισμένα γονίδια. Οι γυναίκες που έχουν σύνδρομο HNPCC έχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ενδομητρίου από τις γυναίκες που δεν έχουν σύνδρομο HNPCC.
Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα του καρκίνου του ενδομητρίου;
Τα συμπτώματα του καρκίνου του ενδομητρίου ή του σαρκώματος της μήτρας περιλαμβάνουν:
Ποιος είναι ο τρόπος διάγνωσης του καρκίνου του ενδομητρίου;
Η διάγνωση του καρκίνου του ενδομητρίου βασίζεται στις παρακάτω εξετάσεις:
Αυτή περιλαμβάνει τη γυναικολογική εξέταση για την εκτίμηση της θέσης και του μεγέθους του όγκου καθώς και της εξάπλωσής του σε άλλα όργανα.
Περιλαμβάνει την εξέταση της μήτρας με υπέρηχους. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται διακολπικό υπερηχογράφημα. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης μετράται το πάχος και αξιολογείται η ομοιομορφία και υπερηχομοιογένεια του ενδομητρίου. Εάν το πάχος είναι μεγαλύτερο από 3-4 mm, μπορεί να ληφθεί δείγμα από το ενδομήτριο (βιοψία). Μπορούν επιπλέον να απαιτηθούν περαιτέρω εξετάσεις όπως κοιλιακό υπερηχογράφημα και αξονική τομογραφία κοιλίας, προκειμένου να διαγνωσθεί εάν υπάρχουν μεταστάσεις. Εάν υπάρχει υποψία ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στον τράχηλο της μήτρας, θα πρέπει να απαιτηθεί μαγνητική τομογραφία (MRI).
Πρόκειται για εργαστηριακή εξέταση των κυττάρων του όγκου, μετά την αφαίρεση δείγματος από τον όγκο (βιοψία). Η εργαστηριακή αυτή εξέταση γίνεται από παθολογοανατόμο, ο οποίος θα βεβαιώσει τη διάγνωση καρκίνου του ενδομητρίου και θα παράσχει περαιτέρω πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του καρκίνου. Η βιοψία συνήθως λαμβάνεται με τη βοήθειας της υστεροσκόπησης και απόξεσης του ενδομητρίου.
Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες για τον καρκίνο του ενδομητρίου;
Η θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου είναι καταρχάς χειρουργική. Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία που εφαρμόζονται μετά από τη χειρουργική επέμβαση ονομάζονται επικουρικές (adjuvant) θεραπείες, που σημαίνει ότι εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τη χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση της μήτρας, των δύο σαλπιγγικών σωλήνων και των ωοθηκών. Η αφαίρεση της μήτρας ονομάζεται υστερεκτομή και η αφαίρεση των δύο σαλπίγγων και των ωοθηκών ονομάζεται αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωοθηκεκτομή, ή διμερής σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή. Ταυτόχρονα ο ειδικός Γυναικολόγος-Ογκολόγος θα προβεί σε έκπλυση της της περιτοναϊκής κοιλότητας, αν δεν υπάρχει ήδη ελεύθερο περιτοναϊκό υγρό, με σκοπό την αναζήτηση πιθανών ελεύθερων στην κοιλιακή χώρα καρκινικών κυττάρων. Σε ορισμένους ιστολογικούς τύπους (π.χ. ορώδης, διαυγοκυτταρικός, καρκινοσάρκωμα) απαιτείται και η αφαίρεση του επιπλόου (η λεγόμενη επιπλεκτομή) από την περιτοναϊκή κοιλότητα. Ταυτόχρονα απαραίτητη θεωρείται η αφαίρεση λεμφαδένων που ρυθμίζουν τη λεμφική ροή του οργάνου της μήτρας. Ωστόσο η συστηματική αφαίρεση όλων των πυελικών και παρααορτικών λεμφαδένων, που είναι μακροσκοπικά μη διογκωμένοι σε ασθενείς με καρκίνο του ενδομητρίου χαμηλού ρίσκου (Στάδιο Ια, βαθμός κακοήθειας 1 ή 2, τύπου Ι ενδομητριοειδούς καρκίνου) δεν είναι πλέον ενδεδειγμένη. Αντίθετα η χρησιμότητα του λεμφαδένα φρουρού είναι πλέον μη αμφισβητήσιμη, έτσι ώστε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες ESMO-ESGO-ESTRO η διερεύνηση των λεμφαδενικών μεταστάσεων με την τεχνική του λεμφαδένα – φρουρού να είναι απολύτως ογκολογικά ασφαλής. Η χρήση του πράσινου ινδοκυανίνης (ICG) είναι μια ευρέως αποδεκτή τεχνική για την εντόπιση κι αφαίρεση του φρουρού λεμφαδένα στον καρκίνο του ενδομητρίου. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο τα υπάρχοντα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η χρήση του φρουρού λεμφαδένα, σχετίζεται με παρόμοια ογκολογικά αποτελέσματα, όπως η συστηματική λεμφαδενεκτομή αλλά και με σημαντική μείωση των επιπλοκών.
Ποιες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης για γυναίκες με καρκίνο του ενδομητρίου;
Η Διεθνής Εταιρεία Γυναικολογίας και Μαιευτικής (FIGO) αναφέρει ότι όσες διαγιγνώσκονται με καρκίνο του ενδομητρίου σταδίου 1 πριν ο καρκίνος εξαπλωθεί εκτός της μήτρας, έχουν σχετικό ποσοστό πενταετούς επιβίωσης μεταξύ 85% και 95%. Η επιβίωση για τον καρκίνο του ενδομητρίου σταδίου 3 ή 4 εξαρτάται από το πόσο επιτυχής ήταν η χειρουργική επέμβαση και πόσος όγκος έπρεπε να μείνει πίσω μετά την επέμβαση. Η FIGO αναφέρει ότι το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης του απομακρυσμένου (τελικού σταδίου) καρκίνου του ενδομητρίου είναι μόλις 17%. Η έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του ενδομητρίου συνεπώς είναι άκρως σημαντική για την επιβίωση μιας ασθενούς.
Ευχαριστούμε θερμά τον Δρ. Παναγιώτη Σκλαβούνο, Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, Γυναικολόγο-Ογκολόγο για τις επιστημονικές πληροφορίες.
Πηγή: www.truelife.gr
